ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ - ᑖᓐᓇ ᓇᕿᓪᓗᒍ | English - Click here
Katiqsugat: Inuit Ilinnialisaaqtunut Ilinniaqtitsijjutiksanut Tunisisimalirniarnirmut Angirutigijausimajut
Kingullirmik Aaqqigiaqtausimajut: 01/09/2015
Qujannamiik piqutigijarnik Katiqsugat: Inuit Ilinnialisaaqtunut Ilinniaqtitsijjutiksanut ("Katiqsugat") tunisiqataujumaniqaravit, qaritaujatigut katiqsuangusimajut kamagijaullutik Inuit Tapiriikkunnut Kanatami (ITK), Kanatalimaami Inuit katujjiqatigiingit Kanatami.
Makua aviktuqsimaningini uqausirijausimaniaqtut iluliqarmata pimmariutiullutik tusagaksaqutinik pijjutiqaqtutik pijunnautigijarnik ammalu piliriaksarilirniaqtarnik turaangatillugit tunisisimanirnut titiraqtausimajuqutinnik Katiqsuganut. Tamakkua tunngavviqutigijaujut aaqqiksuangusimalilaurmata naammaktutigut naliqqariiliqtitausimaqullugit pijunnautiqarnitit tunisisimajuunirni Katiqsuganut ammalu atuinnautitauningini katiqsuangujunit ilinniaqtittijjutiginiarlugit. Titiraqsimajuqutinnik tunisisimanirnut Katiqsuganut, angirutigisimagavigit tunngavviqutiliangusimajut uqaqtausimaningit taakkua ataani. Taakkua Angirutiqaqsimanirmut titiraqtausimajut uqalimaaqsimattialilaurlugit uvattinnut qanutuinnaq apiqqutiksarijarnik tukisigiarviqarunnattiaqtitauvutit.
1. Pijungnautigijatit
Nangminiqaqtiuniit: Tigumiaqtiunginnarajaqtutit ijjuaqtaujariaqanngngittunik titiraqsimajuliarilauqtarnik uvvaluunniit sanaugaliarilauqtarnik, tunisimalilauqtugit Katiqsuangujunut. Pijungnautigijarnik pisimajiunginnarniarlutit uqalimaagannguqtittijunnarnirnik asingitigut titiraqsimajuliarilauqtarnik.
Aulatsijiuniit: Katiqsuanguvalliajunit tunisimalilauqtarniq piiqsisimaliqujilutit apirijunnaqtitauvutit, qangatuinnaq. Ammalu qanuilingatillugu atuinnautisimanitit ammalu asinnit atuqtaujunnarninginut pijjutiqaqtunik asijjiisimalirunnaqputit. Kisianilu, ujjirijaujariaqarpuq, titiraqsimajuqutinik piiqsisimalirniq Katiqsuangujunit kigliqalirutiunianngimmata atuqpaktut atulianilauqtut uvvaluunniit atukkannirunnarningit maligaqutinik malittiarniqarlutik titiraqsimajuutinik kigliqaliqtitausimanianngimmata. Ilittititausimalirumaguvit qanuq asijjiisimalirumalutit tuksirarutiqarunnariannut, uvvaluunniit piqutigijait piiqtausimaliqulugu Katiqsuangujunit, qaujigiarunnaqputit uvattinnit qaritaujatigut naqillugu qaujigiarvigiluta makpirangani.
Ujjirilugu: Inuit Tapiriikkunnit Kanatami tunisisimanirnik Katiqsuangujunut ilitarijausimalirniaravit nalunaiqsisimalinngituaruvit kinauniit saqqititausimaqunagu tunisisimaliruvit titiraqsimajuqutinnik uvvaluunniit kinguniagut tusaqtittisimalinngikkuvit kinauniit saqqitausimaliqunnginnaviuk. Nalituinnanginut tunisimaliqtarnut, ilitarijausimaliqattarniaqputit titiraqtiulaurnirnut, nangminiqautinik tigumiaqtiunirnut titiraqtiulauravit, uvvaluunniit tamakkinnut (atuliqtitauvanniaqtunut).
2. Titiraqsimajuqutinik Tunisisimalirniq
Qassinik Ukiuqariaqarningit
Kikkutuinnat Inuit 18-nik ungataanulluunniit ukiuqariaqaqtut tunisisimalirunnarniarutik titiraqsimajuqutinik Katiqsuangujunut.
Nalunaiqsiniq tunisisimajunnarnirnut pijunnautiqaqtitaunirnik
Katiqsuangujunut titiraqsimajuqutinnik tunisisimalirnikkut nalunaiqsisimaliravit tigumiaqtiunirnik ijjuaqtaujariaqannginningita titiraqsimajuliangusimajut uvvaluunniit maligatigut pijunnautiqaqtitaunirnik tunisisimalirunnarnirmut titiqaqsimajuqutinik Katiqsuangujunut ammalu tunisisimaliqtutit laisaqutiujunik Inuit Tapiriikkut Kanatami titiraqsimajuqutinik aturunnarninginik suurlu nalunaijaqtausimammata aviktuqsimaningini taakkua ataani titiraqtausimajut Canada-mi Ijjuaqtaujunnannginninginut Maligaqutiujunik siqumitsisimalirniaratik. Titiraqtausimajut atausiunngittumit titiraqtiqalaurniqpata, tainna kinatuinnaq tunisisimalirtuq titiraqtausimajunik nalunaiqsisimalirmat atuni titiraqtiulauqtunit angiqtausimaniqarnirminik titiraqtausimajut Katiqsuangujunut tunijausimalirunnarmata.
Isumakkut nangminiqutiqarnirmut pijunnautigijaujut ammalu Inuit Qaujimajatuqangit
Piqutinut iluliqaqtut Inuit qaujimajatuqanginik uvvaluunniit asinginik iliqqusituqarmi aktuqtausarainnaqtunik titiraqtausimajut, ammalu tainna titiraqtiulaurtuq uvvaluunniit titiraqtiulauqtut isumagijautinnagit tigumiaqtiunirmut pijunnautiqarninginik uvvaluunniit qaujimajaujutuqanik papattijiunirmut, nalunaiqsisimaliriaqaqput tigumiaqtiujumik(nik) ammalu/uvvaluunniit nalunaiqsisimaliriaqaqtutik tunisisimalilaurnirminni ullunganik uqaqsimajunik naammagijausimalaurnirminnik tunisisimajunnarnirminnut titiraqtausimajuqutinik Katiqsuangujunut. Tigumiaqtiujut uvvaluunniit nangminiqaqtiujut Inuit ammalu nunaqqatigiiktut qaujimajatuqanginik qaujimajaunnginniqpata, titiraqtiujut qaujigiarviqariaqaqput piusituqalirijit iqqanaijarvingannit, piusituqalirivvikkunnit, titiqqaqutituqarnut tuqquaqarvimmit, uvvaluunniit asinginit nunaliujumi katujjiqatigiigijaujunit qaujigiarniarlugit qanuq naammangniqpaujukkut piliriarijaujariaqarmangaata angiqtausimajjutinik pisimalirutissaminnik tunisisimalirniarlutik titiraqtausimajunik Katiqsuangujunut.
Inuit Tapiriikkut Kanatami sapujjijiuvannianngngimmata titiraqtiulauqtunik pisimalilauqtunik naammagijausimajjutinik atuqattarunnaqtitaullutik Inuit qaujimajatuqanginik ijjuaqtaujunnanngininginik nangminiqaqtiunirnut tigumiaqtiunirnik. isumakkut nangminiqutiqarnirmut pijunnautigijaujut saqqitausimaningini Inuit qaujimajatuqanginut suli tigumiaqtauniqarmata nunaligijaujumit uvvaluunniit nunaligijaujunit ilijausimaqataugaluaqtillugit Katiqsuangujunut
Asinginiktauq isumaliurutigijaujunik ammalu qanuq mianirijausimalirunnarningita nunaliujumi qaujimajaujutuqarijaujut tusaqtitaujumattiarmijugut ammalu ikajuqtauniqalirunnarmangaata nunaliujuit tunisisimaqattaliqullugit Katiqsuangujunut.
3. Tunijausimajunut Atuinnautittiniq
Tunisisimalirniq laisaqutinik Inuit Tapiriikkunnut Kanatami
Tunisisimalirnikkut titiraqtausimajuqutinnik Katiqsuangujunut tunisisimalilauravit Inuit Tapiriikkunnut Kanatami ningiqtarutiginianngillugit, silarjualimaamut, ilatuinnannginniutinnagit laisaqaqtittinirmut (kisianilu aturiaqaqtittisimatinnagit) titiraqsimajuliukkannirunnautinik, tuqquaqarunnarnirnik, aturunnarnirnik, ammalu takussautittijunnarnirnik kikkutuinnanut inunnut titiraqtausimajuqutinik, qanutuinna qaritaujatigut aaqqiksuqtausimalutik, iluikkautillugit uvvaluunniit ilatuinnanginik, ammalu timiqutigijaujutiguuqtitausimalutik (suurlu, kikkutuinnanut tusagaksaqutitaarviuvaktulirijinit) ilautillugit quvvaqtittigiaqpannirni Katiqsuangujuqutinik tunngavviqaqtitausimallutik Angiqsimajjutiqaqtittinirnut ammalu Kigliqaliqtittisimanirmut Atuinnautittivannirmut ammalu Atuqtaujunnarninginut aaqqiksuangusimalilauqtutik ilinnit taima tunisisimaliriaravit. Takulugit atuinnautittisimanirnut ammalu atuqattarnirmut titiraqtausimajut aviktuqsimaningini taakkua ataaniittut nalunaijautiliangusimaningini qanuittuuningita Angiqsimallutik Atuinnautittiniit ammalu Kigliqaliqtitausimaningit Atuinnautitauningini tunisisimajumit atuliqtitausimajunnaqtut titiraqtausimajuqutigijaminnut.
Atuinnautittiniq
Tamarmik piqutit Katiqsuaniittut "kikkutuinnanut atuinnautitausimavut" tainna tunisisimalilaurtuq asiagut tuksirautiqaqsimanngippat. Tamanna tukiqarpuq taikkua piqutiit qinirviujunnarmata, qimirrujaujunnarmata ammalu amujausimalirunnaqtutik iluikkauluktaartillugit akiliijariaqarniarani tainna inuk aturtiujut uvvaluunniit qaritaujanut matuiqsijunnautinik naqittaqqaariaqaqtitaunatik.
Angiqsimajjutiqarniq Atuqtaujunnarninginut ammalu Kigliqaliqtitausimaningit Atuqtaujunnartittinirnut
Inuit Tapiriikkut Kanatami ujjirusummata, kisianiluttauq, tunisisimajut inuuqatigiittunik angiqtausimalirutinik pisimaliqqaaqujisimatuinnariaqarmata piqutigijatik atuqtaujumakpata. Titiraqtiujut ilaanni qanuittuuniqarningit maliklugit kikkut aturunnaqtitausimaninginit kigliqaliqtittisimanirminnik aaqqiisimajumatuinnariaqarivut. Taimannainniqpat uvvaluunniit ajjipalungatigut aaqqiktausimajuqaqpat, Inuit Tapiriikkut Kanatami piqutinik tunijauqattarunnaqtut atuinnautitausimanngittunut kikkutuinnanut ammalu ilijausimaqatauniaratik atuinnautitaullutik piqutiujunut Katiqsuangujuni.
Imanna ajjigiinngiuqtutigut Inuit Tapiriikkut Kanatami angiqtausimajjutinik pisimajariaqaqtittijunnaqput uvvaluunniit atuliqtittisimaliqujilutik kigliqaliqtittitsimajjutinik piqutiujut atuinnautitauninginut makuninga ilaqarlugit:
- Piqutiujumut nalunaijautitigut sunauninganik Katiqsuangujuniittumik kisiani pitaqaqtittinirmut ammalu ajjinginik ilaqaqtittisimanatik;
- Qanuq qaujigiarviujunnarnirnik nalunaiqsisimatuinnaruvit ammalu nalunaijaillutit qanuq asingit atuqpaktut aturumanirminnut tuksirautiqarunnarmangaata atuinnaulirviujumallutik piqutiujumut atuqtauvalliavanninginut tunngngavviqaqtisimalugit;
- Ilingnik nangminiq ammalu/uvvaluunniit timiqutiujunut ilauqatauvvigijarnut titiraqsimanitit kinaunirnut nalunaikkutauniaqtunik Katiqsuangujuni, suurlu, ikajuqtauvviullutik iqqanaijarviujumut, nunaliujuni pilirijinut, qaritaujatigut pituksimavvingmut, uvvaluunniit qaujimanirijaujunik papattijiujumut/tigumiaqtiujumut.
Atuliqtittisimajumaguvit angiqsimautinnik piqutinnut tunisimalilauqtarnut uvvaluunniit atuinnautittinitit kigliqaliqtisimagumangunni, tamakkua uqaqsimajariaqaqpatit tunisisimalirvinni aturlugit piqutinnik tunisisimanirmut tatatirialiit. Asikkanninginik angiqsimautinnut uvvaluunniit kigliqaqtittisimanirnut uqaqsimautinik ilaqaqtitaunngippata tunisisimalirvinni, tainna piqutiit, naammagijausimalirniruni Katiqsuangujunut ilijauniarninginik, atuinnauliqtitauniarmata kikkulimaanut matuingatitaulutik suurlu nalunaijaqtausimammata taakkua qulaani.
Asinginiktauq isumaliurutigijaujunik ammalu qanuq ikajulirunnaqmangaattigiit tunisimajarnut Katiqsuangujunut pijjutiqaqtunik tusaqtitaujumattiartugut.
4. Tunijausimajut Atuqtauvanniarningit
Ilagijauqatautillugu qanuilingatittiniujunut pijjutiqarlutik atuinnautittinirmut Katiqsugani piqutinut, qanuilinganniutitaujunik pitaqarmat pijjutiqaqtunik Katiqsuangujuni piqutit atuqtauvanniarninginut. Ijjuaqtaujariaqannginninginut tigumiaqtaujut asiagut tuksirautiqaqsimanninngippat, tainna piqutiujuq tunijausimajuq atuqtauvangunnarniartuq imanna ammalu kiinaujjaksanasuarutiginianngillugit kisiani ammalu ilitarijauvainnarniaqtillugu tunisisimalilaurtuq titiraqsimajuqutiminik:
- Kikkutuinnait Inuit ammalu ilaakkuurtut atuqpaktut qaritaujatigut amusisimalirunnaqput piqutigijarnik.
- Kikkutuinnait Inuit ammalu ilaakkuurtut atuqpaktut ajjinginik amisuliurunnaqput piqutigijarnit. tamanna ilaqarpuq amisuliurunnarnirmik piqutiujumik ajjigiinngiuqtutigut aaqqiumaniqaqtittilutik, suurlu, titiraqsimajuliurlutik ajjinginit pisimalilauqtaminnit.
- Kikkutuinnait Inuit ammalu ilaakkuurtut atuqpaktut piqutinnit amisuliuqtausimajunik amiqqaqatiqaqattarunnarput asiminnik.
- Kikkutuinnait Inuit ammalu ilaakkuurtut atuqpaktut piqutinnik aaqqiigiaqattarunnaqput asinginut Inunnut Turaangatitausimallutik, ilinnialisaaqtunut pilirianut aturniarlunigit. Tamakkua ilaqaqput pilirianguvattunut suurlu tarrijagassaliurnirminni uvvaluunniit nipiliuqtausimajuliurniarnirminni titiraqtausimallutik ikajurutissaliangusimajunit uvvaluunniit aaqqiigiarniarlutik Nunavingmiunut turaangatitaullutik ikajurutissaliangusimajunik atuqtauniaqtillugit inugiaktunirmiuni Ottawa-miunut.
- Kikkutuinnait Inuit ammalu ilaakkuurtut atuqpaktut piqutinnik asinginut uqausirnut tukiliurijunnaqattarniaqput.
Ammalukkanniq, atuqpanniit Katiqsuangullutik piqutingijajunut maligiaqaqtitauniarmata Katiqsuganik Atuqpannirmut Maliktaujarialiqutiit ammalu Maligaqutiit.
Angiqsimajjutiqarniq ammalu Kigliqaliqtitausimaningit Atuqtaujunnartittinirnut
Inuit Tapiriikkut Kanatami ujjirusummata ilangit piqutigijaujut ilaqaqtittisimatuinnariaqarninginik aktuqtausarainnaqtuutinik ammalu/uvvaluunniit taikkua tunisisimajuit atuliqtittisimatuinnariaqarmata ilangitigut kigliqaqtittijjutinik atuqtauvanniarninginut ammalu atuqtauttailijjutigijaujunik. Taimannaittuutillugu ammalu ajjirlangitigut aaqqiktausimaniqaqtillugit, Inuit Tapiriikkut Kanatami piqutinik tunijausimajunik naammaksaiqattarniaqtut tunngavviqaqtitausimajunut ungataagut atuqtaujunnaqtitauningit kigliqaqtitausimallutik angiqtauqqaarsimajariaqarniarlutik atuqtauvanningit atuqtauvanniartitausimallutik. Ajjigiinngittutigut Inuit Tapiriikkut Kanatami angiqtausimaqqaariaqaqtittivanniaqput uvvaluunniit kigliqaliqtitausimaningit atuliqtitausimallutik atuqtauvanningita piqutigijaujut makuningalu ilaqarlutik:
- Qassiiqtarlutik atuqtauvanningita kigliqaliqtitausimalutik nalunaiqtausimallutik ilaakkuurtunut, nunaqqatigiingujunut, ammalu kikkutuinnanut ilaakkuurtunut;
- Takussautittijariaqarnirnik turaarutinnik uqaalautinniklu ammalu nalunaijaqsimallugit qanuilingaqujisimajjutinnik taikkua asingit atuqpaktut angiqtausimajjutinik tuksirautiqaqqaarunnarniaqullugit aturumanirminnut piqutigijarnik nalunaiqsimalunigit qanuq aturniarmangaarmigiit;
- Kikkutuinnait ilaakkuurtut aaqqigiaqsimalilauqtut uvvaluunniit tukiliurisimalilauqtut piqutigijarnik tunisisimaliqatauquvallugit nutauliriaqsimajuqutiminnik Katiqsuangujunut;
- Piqutigijaqpit nalunaiqsimallugit atuqtauvanninginut akiliqtaujumalutit tuksirautiqarunnarniit.
Atuliqtittijumanniruvit angiqtaujariaqarutinik sivurgagut uvvaluunniit atuqtaujariaqanngitittijjutinik qanuitillugu turaangatillugit piqutigijaqpit atuqtauvannissanginut, tamakkua nalunaijaqsimajariaqarniaqtatit tunisisimalirvinni aturlugit piqutigijamik tunisisimalirnirmut tatatirialiit. Ilakkanninginik angiqtaujariaqarnirmut uvvaluunniit atuqtaujariaqanngitittinirmut uqaqtausimajuqanngippata tunisisimalilaurvinnit, piqutigijatit atuqtauvanniarmata maliktitaulutik uqaqtausimajunut taakkua qulaani.
Asinginiktauq isumaliurutigijaujunik ammalu qanuq ikajulirunnaqmangaattigiit tunisimajarnut Katiqsuangujunut pijjutiqaqtunik tusaqtitaujumattiartugut.
5. Inuit Tapiriikkut Kanatami Akiliijariaqaqtitaujunnarningita Kigliqaqtitausimaningit
Inuit Tapiriirkut Kanatami akiliijariaqaqtitauvannianngilat naammanngittutigut piqutigijaujut titiraqtausimallutik Katiqsuaniittut atuqtaunajarniqpata Qaritaujatigut Pituksimavviktigut uvvaluunniit Katiqsuangujunit atuqpaktunit uvvaluunniit pingajurijaullutik atuqpaktunit atuqtaunajarniqpata. Inuit Tapiriikkut Kanatami akiliijariaqaqtitauvannianngilat tammaajaqsimallutik tusagassaqutiqaqtitauningita titiraqtausimaningini Katiqsuangujuniittunut. Inuit Tapiriikkut Kanatami piliriaqaqtitauliriaqarnianngittut asiujijausimalilauqtunit kiinaujjaksasjutausimajunik, utiqtuksaqutinik, uvvaluunniit tukisigiarviksaqutinik; kiinaujatigut asiujisimanirnik uvvaluunniit suurlu sanirangatigut, qanuinniqaqtillugu, qanuilaqisimatitaullutik, ilagijauqataunngittutik uvvaluunniit aaqqissijjutautitaullutik akiliutigijaujunik taimannailaqititaullutik tunijausimalilaurninginit uvvaluunniit atuqtaulaurninginut Katiqsuangujunit uvvaluunniit Qaritaujatigut Pituksimavviktigut atuqtaulaurninginit.
Ivvit nangminiq ammalu/uvvaluunniit titiraqtiulaurturlu, ijjuaqtaujunnannginninginut tigumiaqtiujuq uvvaluunniit nangminiq pilirivviqaqtut pijjutiqaqtiullutik tunisimalilauqtarnut titiraqsimajuqutinik uvvaluunniit atuqpata Qaritaujatigut Pituksimavvinganik uvvaluunniit Katiqsuangujunik qanuitsariaqaqtittinianngilasi ammalu nalliukkumaanik katajjaikkutiqaqtittilusiuk Inuit Tapiriikkut Kanatami ammalu ilagijauqataujunut taakkununga timiujunut, isumatarijanginik, pilirijinginik ammalu iqqanaijaqtinginik nangminiqarnirautiqarajaqpata iqqartuijitiguurtittivannirnit uvvaluunniit piliriangutittisimalirninginit taimailaqititaulutik tunisisimalilaurniujunit uvvaluunniit tunisisimalilaurnirmut turaangajunik Katiqsuanut uvvaluunniit atuqtauvangningita taakkua Qaritaujatigut Pituksimavviujut ammalu/uvvaluunniit Katiqsuangujut uvvaluunniit siqumitsisimalilaurnirnit taakkuninga maliktaugialiqutiujunit ilingnit nangminiq ammalu/uvvaluunniit asianit atuqtumit uvvaluunniit tunisisimalilauqtumit.
6. Aaqqigiaqtausimaningit
Inuit Tapiriirkut Kanatami, ilaannikkut, taakkua titiraqtausimaninginik aaqqiigiaqattatuinnarialiit, suurlu, takussautittisimaliriarlutik Ontario-mi province-ngata ammalu Canada-up nunarjuangani maligaqutiujut asijjiqtitausimalirajaqpata. Inuit Tapiriikkut Kanatami titiqaqsimaninginik aaqqiigiaqattarniaqput aaqqigiarutiujunik Qaritaujatigut Pituksimavvinnut iliuqqaisimavaglutik ammalu ullumimut tikisimaliqtigiaqpallutik kingullirmik aaqqigiaqtausimalirvigilaugainnit. Aaqqigiarutinginik takussautittilirtillugit, ullumimut titiraqtausimaningit atulitsautigititauvanniaqtut. Isumaksaqsiurutiuqullugit Katiqsuangujunut ilijausimajunnariangita titiraqsimajuqutinnik tunisisimaniq atuliqtittisimajjutiummat naammaksaisimanirmik aaqqigiarutiujunik ammalu Angirutiusimajunik iluikkautillugit.
7. Maligaqutiujup Atuliqtitausimaninga
Taakkua Angirutiujut, ammalu Atuqpannirmut Maliktaugialiqutiujut ammalu Qaritaujatigut Pituksimautinginut Maligaqutigijaujut, aulatauniqarmata Ontario province-ngani Maligaqutigijaujunit, ammalu atuliqtitausimagiaqarutik, Canada-up nunarjuangata Maligaqutinginnit.